Τι είναι η Χολολιθίαση;
Η χολολιθίαση είναι η παρουσία πετρών (λίθων) ή άμμου/ λάσπης στη χοληδόχο κύστη. Αποτελεί κοινό πρόβλημα καθώς εμφανίζεται κατά μέσο όρο στο 10% του πληθυσμού. Η χοληδόχος κύστη είναι το όργανο που αποθηκεύει την χολή που παράγει το συκώτι, προκειμένου να την «διαθέσει» στο πεπτικό σύστημα όταν χρειαστεί για την πέψη κυρίως λιπαρών γευμάτων.
Οι λίθοι σχηματίζονται συνήθως λόγω υπερέκκεκρισης χοληστερόλης από το συκώτι σε συνδυασμό με υποκινητικότητα ή ατελές άδειασμα της χοληδόχου κύστης. Άλλες καταστάσεις που οδηγούν στο σχηματισμό λίθων ή άμμου στην χοληδόχο κύστη είναι η καταστροφή της αιμοσφαιρίνης (συμβαίνει σε αιματολογικά νοσήματα) και κάποιες χειρουργικές επεμβάσεις.
Χολολιθίαση: Ποια είναι η φυσική πορεία της;
Η πλειοψηφία των ασθενών που έχουν πέτρες στην χοληδόχο κύστη δεν εμφανίζουν συμπτώματα ή ενοχλήσεις (ασυμπτωματικοί) και παραμένουν έτσι όλη τους τη ζωή. Σε αυτούς τους ασθενείς οι πέτρες ανευρίσκονται τυχαία στον υπέρηχο κοιλίας, τον οποίον μπορεί να κάνουν στα πλαίσια κάποιου ετήσιου check up ή για άλλο λόγο. Σε βάθος 10 ετίας, 15-25% των ασθενών που ανακαλύπτουν τυχαία την χολολιθίαση θα αναπτύξουν σχετική συμπτωματολογία.
Απεναντίας, οι ασθενείς που έχουν χολολιθίαση που συνοδεύεται από συμπτώματα όπως π.χ. πόνος, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης επιπλοκών όπως οξεία χολοκυστίτιδα, χοληδοχολιθίαση, χολαγγεϊίτιδα ή παγκρεατίτιδα.
Ασθενείς που έχουν εκδηλώσει ήδη κάποια από τις ανωτέρω επιπλοκές έχουν 30% πιθανότητα επανεμφάνισης μίας εξ’ αυτών και συνήθως σε σοβαρότερη μορφή.
Τι είναι η Ασυμπτωματική Χολολιθίαση;
Η ασυμπτωματική χολολιθίαση αναφέρεται στην παρουσία λίθων στη χοληδόχο κύστη χωρίς την εκδήλωση συμπτωμάτων. Σε πολλές περιπτώσεις, οι χολόλιθοι ανακαλύπτονται τυχαία κατά τη διάρκεια απεικονιστικών εξετάσεων για άλλους λόγους. Οι περισσότεροι ασθενείς με ασυμπτωματική χολολιθίαση δεν χρειάζονται άμεση θεραπεία, καθώς ο κίνδυνος εμφάνισης επιπλοκών είναι χαμηλός. Η πιθανότητα να εμφανιστούν συμπτώματα ή επιπλοκές -και άρα να χρειαστεί αφαίρεση της χοληδόχου κύστης- στο υπόλοιπο της ζωής είναι 15-25% (περίπου 1 στους 5 ασθενείς).
Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που αυξάνουν αυτόν τον κίνδυνο.
Η διατήρηση ενός σταθερού σωματικού βάρους, η αποφυγή δραστικών αλλαγών στη διατροφή και η επιλογή τροφών χαμηλών σε κορεσμένα λιπαρά μπορεί να συμβάλλουν στην αποτροπή της εξέλιξης της κατάστασης. Η ιατρική παρακολούθηση είναι σημαντική για την έγκαιρη ανίχνευση πιθανής αλλαγής στην κλινική εικόνα. Σε ειδικές ομάδες ασθενών, όπως άτομα με υψηλό κίνδυνο επιπλοκών (π.χ. μεταμοσχευμένους ή διαβητικούς ασθενείς), μπορεί να εξεταστεί προληπτικά η χειρουργική αφαίρεση, ακόμη και απουσία συμπτωμάτων.
Ποιά είναι τα συμπτώματα της χολολιθίασης;
Όταν εκδηλωθούν συμπτώματα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Πόνο στο δεξιό πάνω πλάγιο της κοιλιάς ή στο στομάχι που μπορεί να αντανακλά στον ώμο ή στην πλάτη
- Δυσπεπτικά ενοχλήματα (φούσκωμα) – ιδίως μετά από κατανάλωση λιπαρών γευμάτων
- Ναυτία/ έμετος
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για χολολιθίαση;
Η χολολιθίαση (δηλαδή η δημιουργία λίθων στη χοληδόχο κύστη) συνδέεται με αρκετούς παράγοντες κινδύνου, οι κυριότεροι από τους οποίους είναι:
- Φύλο: Οι γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα χολολιθίαση, ειδικά λόγω των ορμονών (οιστρογόνα).
- Ηλικία: Ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία, ιδιαίτερα μετά τα 40 έτη.
- Παχυσαρκία: Αυξάνει τη χοληστερόλη στη χολή, διευκολύνοντας τον σχηματισμό λίθων.
- Ταχεία απώλεια βάρους: Όπως μετά από βαριατρικές επεμβάσεις ή αυστηρές δίαιτες.
- Κύηση: Η εγκυμοσύνη αυξάνει τη χοληστερόλη στη χολή και μειώνει την κινητικότητα της χοληδόχου κύστης.
- Οικογενειακό ιστορικό: Κληρονομική προδιάθεση.
- Διατροφή: Διατροφή υψηλή σε λιπαρά και χαμηλή σε φυτικές ίνες.
- Διαβήτης: Συσχετίζεται με αυξημένη χοληστερόλη στη χολή.
- Ορισμένα φάρμακα: Π.χ. αντισυλληπτικά, ορμονική θεραπεία με οιστρογόνα, φάρμακα που μειώνουν τα λιπίδια.
- Παθήσεις: Όπως κίρρωση ή αιμολυτικές αναιμίες.
Πως γίνεται η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή;
Η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή είναι μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική επέμβαση που γίνεται ως εξής:
- Αναισθησία: Ο ασθενής υποβάλλεται σε γενική αναισθησία, δηλαδή κοιμάται κατά τη διάρκεια της επέμβασης και δεν νιώθει πόνο.
- Εισαγωγή αερίου: Ο χειρουργός εισάγει διοξείδιο του άνθρακα στην κοιλιά μέσω μιας μικρής τομής (συνήθως στον ομφαλό). Αυτό δημιουργεί χώρο και καλύτερη ορατότητα για τα όργανα.
- Τοποθέτηση εργαλείων: Μέσα από 3-4 μικρές τομές (συνήθως 0,5–1 εκατοστό η καθεμία), εισάγονται λεπτά χειρουργικά εργαλεία και ένα λαπαροσκόπιο (ένα λεπτό σωληνάκι με κάμερα και φως).
- Ανίχνευση και διαχωρισμός: Ο χειρουργός παρακολουθεί την εικόνα από την κάμερα σε οθόνη. Προσεκτικά εντοπίζει τη χοληδόχο κύστη, τη διαχωρίζει από τους γύρω ιστούς και απολινώνει (δένει) τον κυστικό πόρο και την κυστική αρτηρία.
- Αφαίρεση της χοληδόχου κύστης: Αφού αποκολληθεί, η χοληδόχος κύστη αφαιρείται μέσω μιας από τις μικρές τομές, συνήθως από αυτήν στον ομφαλό.
- Έλεγχος και κλείσιμο: Γίνεται έλεγχος για αιμορραγίες ή διαρροές. Το αέριο αφαιρείται και οι τομές κλείνονται με ράμματα ή χειρουργικές ταινίες.
Αν ο χειρουργός σας συστήσει αφαίρεση της χοληδόχου κύστης αυτή γίνεται λαπαροσκοπικά, δηλαδή με μικρές τρυπούλες (3- 4) στο κοιλιακό τοίχωμα και χρήση κάμερας. Η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή αποτελεί την επέμβαση εκλογής.
Τι είναι η οξεία χολοκυστίτιδα;
Η οξεία χολοκυστίτιδα αποτελεί μία επιπλοκή της χολολιθίασης. Συμβαίνει όταν κάποιος λίθος παρεμποδίζει την απορροή της χολής και προκαλεί στάση και υπερανάπτυξη μικροβίων και τέλος ως επακόλουθο φλεγμονή. Συνοδεύεται από σοβαρά συμπτώματα, που περιλαμβάνουν:
- Έντονο πόνο στο δεξί άνω πλάγιο της κοιλιάς ή στο στομάχι που μπορεί να αντανακλά στον ώμο ή στην πλάτη και δεν περνάει με απλά παυσίπονα
- Εμέτους
- Ανορεξία
- Πυρετό
Η κατάσταση, όπως λέει και ο τίτλος της, είναι οξεία και επιβάλλει εισαγωγή στο νοσοκομείο για χορήγηση ενδοφλέβιας αντιβίωσης και επείγουσα χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης της χοληδόχου κύστης. Η επείγουσα χολοκυστεκτομή είναι αφενός τεχνικά πιο δύσκολη για τον χειρουργό (σε σχέση με την προγραμματισμένη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή), αφετέρου έχει υψηλότερα ποσοστά επιπλοκών και ο χρόνος ανάρρωσης για τον ασθενή είναι μεγαλύτερος.
Τι είναι η χοληδοχολιθίαση- χολαγγεϊίτιδα;
Η χοληδοχολιθίαση αποτελεί μία σοβαρή επιπλοκή της χολολιθίασης. Συμβαίνει όταν κάποιος λίθος φύγει από την χοληδόχο κύστη και «κολλήσει» στο σωληνάκι που ενώνει το συκώτι με το έντερο. Είναι μια κατάσταση που συνοδεύεται από σοβαρά συμπτώματα, οφείλει να αναγνωριστεί σωστά και έγκαιρα από τον ιατρό και απαιτεί εξειδικευμένη αντιμετώπιση.
Τα συμπτώματα είναι ίδια με της οξείας χολοκυστίτιδας σε συνδυασμό με ίκτερο (κίτρινο χρώμα στα μάτια και στο δέρμα), υπέρχρωση ούρων (καφέ ούρα), αποχρωματισμό κοπράνων (γκρί κόπρανα) και φαγούρα.
Η αντιμετώπιση επιβάλλει εισαγωγή στο νοσοκομείο. Θα πρέπει με μία ειδική ενδοσκοπική τεχνική (ERCP) να αφαιρεθεί η πέτρα που έχει «κολλήσει» στο σωληνάκι (χοληδόχο πόρο) και στη συνέχεια ο ασθενής να οδηγηθεί σε λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή.
Τί είναι η οξεία παγκρεατίτιδα;
Η οξεία παγκρεατίτιδα είναι μία ακόμα σοβαρή επιπλοκή της χολολιθίασης. Συμβαίνει όταν κάποιος λίθος φύγει από την χοληδόχο κύστη και ερεθίσει το πάγκρεας. Το πάγκρεας ξεκινά να «επιτίθεται» στον εαυτό του με τα παγκρεατικά ένζυμα. Σαν νόσος έχει υψηλή πιθανότητα επιπλοκών και μεγάλη νοσηρότητα. Αντιμετωπίζεται αποκλειστικά ενδονοσοκομειακά, συντηρητικά (χωρίς χειρουργείο), περιμένοντας να περάσει μόνο του αλλά υποστηρίζοντας όλα τα συστήματα του ασθενούς που εκείνη την ώρα επηρεάζονται.
Μετά την επιτυχή ύφεση του επεισοδίου της οξείας λιθιασικής παγκρεατίτιδας, ο ασθενής θα πρέπει να υποβληθεί σε λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή το συντομότερο (ακόμα και στην ίδια νοσηλεία).
Χολολιθίαση και Διατροφή.
Για άτομα που έχουν ήδη εμφανίσει χολολιθίαση ή παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο, συνιστάται μια ισορροπημένη διατροφή με μέτρια ποσότητα υγιεινών λιπαρών (όπως ελαιόλαδο και ω-3 λιπαρά οξέα), συχνά και μικρά γεύματα, και αποφυγή απότομης απώλειας βάρους.
Η εξατομικευμένη διατροφική καθοδήγηση από επαγγελματία υγείας είναι σημαντική για την πρόληψη υποτροπών ή επιπλοκών.