Οι επεμβάσεις για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

1. Περιοριστικού τύπου: ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν αυτού του τύπου οι επεμβάσεις είναι να μειώνουν ταυτόχρονα την όρεξη αλλά και την ποσότητα φαγητού που μπορεί να χωρέσει το στομάχι
2. Δυσαπορροφητικού τύπου (μεικτές): ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν αυτού του τύπου οι επεμβάσεις είναι να μειώνουν ταυτόχρονα την όρεξη αλλά και την ποσότητα της προσλαμβανόμενης τροφής αλλά κυρίως να μειώνουν την απορρόφηση των λιπών και των υδατανθράκων.

Το “μανίκι” ή, πιο σωστά, η επιμήκης γαστρεκτομή (sleeve gastrectomy) αποτελεί την πιο συχνά εφαρμοζόμενη περιοριστική επέμβαση παχυσαρκίας.

Ο χειρουργός περιορίζει τον όγκο του στομάχου αφαιρώντας περίπου το 80% του, συμπεριλαμβανομένου του θόλου και του μείζονος τόξου. Ο θόλος του στομάχου, που αφαιρείται κατά τη διάρκεια της επέμβασης, παράγει τη γρελίνη, μια ορμόνη που αυξάνει το αίσθημα της πείνας. Μετά την επέμβαση, το στομάχι αποκτά χωρητικότητα 60-100 ml.

Η επιμήκης γαστρεκτομή οδηγεί σε σημαντική απώλεια βάρους, φτάνοντας το 30-40% του αρχικού σωματικού βάρους. Για παράδειγμα, ένας ασθενής 120 kg μπορεί να φτάσει τα 72-75 kg. Ωστόσο, οι δυσαπορροφητικού τύπου επεμβάσεις επιτυγχάνουν ακόμη μεγαλύτερη απώλεια. Τα αποτελέσματα διατηρούνται για πάνω από 15 χρόνια, ενώ η επαναπρόσληψη βάρους μετά τα πρώτα 3-5 χρόνια κυμαίνεται στο 5-10%.

Η μέθοδος αυτή βελτιώνει σημαντικά τα συνοδά νοσήματα των ασθενών με παχυσαρκία, προσφέροντας εξαιρετικά αποτελέσματα. Στην περίπτωση του σακχαρώδη διαβήτη, το 80-90% των ασθενών εμφανίζει μεγάλη βελτίωση. Παρόλα αυτά, οι δυσαπορροφητικού τύπου επεμβάσεις παραμένουν πιο αποτελεσματικές για την αντιμετώπιση του διαβήτη.

Τα πλεονεκτήματα της επιμήκους γαστρεκτομής περιλαμβάνουν:
✔️ Γρήγορη διάρκεια χειρουργείου (ιδανική επιλογή για υπερπαχύσαρκους ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα).
✔️ Σημαντική απώλεια βάρους & βελτίωση συνοδών νοσημάτων.
✔️ Δυνατότητα μετατροπής σε άλλη βαριατρική επέμβαση στο μέλλον αν δεν επιτευχθεί ο στόχος ή υπάρξει επαναπρόσληψη βάρους.

Οι παρακαμπτήριες επεμβάσεις, γνωστές και ως bypass, ανήκουν στις δυσαπορροφητικού τύπου επεμβάσεις παχυσαρκίας. Αυτές παρακάμπτουν ένα μέρος του λεπτού εντέρου, μειώνοντας την απορρόφηση των λιπών και των υδατανθράκων. Σχεδόν πάντα, ο χειρουργός συνδυάζει το bypass με μείωση της χωρητικότητας του στομάχου, δημιουργώντας έτσι διπλό μηχανισμό δράσης.

Το πιο γνωστό bypass είναι το “κλασικό” Roux-en-Y bypass . Το μήκος των εντερικών ελίκων που παρακάμπτονται διαφέρει ανάλογα με τη βιβλιογραφία, επηρεάζοντας τόσο την απώλεια βάρους όσο και την αντιμετώπιση των συνοδών νοσημάτων. Στην Ευρώπη, το κλασικό bypass εφαρμόζεται λιγότερο συχνά, λόγω της χειρουργικής του πολυπλοκότητας και των μέτριων αποτελεσμάτων. Για πολλά χρόνια, αποτέλεσε τη μέθοδο εκλογής για παχύσαρκους ασθενείς με αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη, ενώ παραμένει μία από τις βασικές λύσεις για την αντιμετώπιση της παλινδρόμησης μετά από βαριατρικές επεμβάσεις.

Το bypass μιας αναστόμωσης (one anastomosis gastric bypass, βλ. φωτογραφία) αποτελεί μια πιο απλοποιημένη χειρουργικά εκδοχή του κλασικού bypass. Παρόλα αυτά, προσφέρει σαφώς καλύτερα αποτελέσματα, τόσο στη διαχείριση του σωματικού βάρους όσο και στη βελτίωση των συνοδών νοσημάτων.

Στις παρακαμπτήριες επεμβάσεις, η απώλεια βάρους φτάνει σε αρκετές περιπτώσεις το 50%. Για παράδειγμα, ένας ασθενής 120 kg μπορεί να χάσει έως 60 kg, φτάνοντας περίπου τα 60 kg. Οι μακροχρόνιες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι τα αποτελέσματα διατηρούνται για περισσότερα από 25 χρόνια, ενώ η επαναπρόσληψη βάρους μετά τα πρώτα 3-5 χρόνια κυμαίνεται μόλις στο 3-5% των απολεσθέντων κιλών.

Οι βαριατρικές επεμβάσεις εκτελούνται αποκλειστικά λαπαροσκοπικά, δηλαδή με μικρές οπές στο κοιλιακό τοίχωμα. Για την δημιουργία των ενώσεων και των παρακάμψεων χρησιμοποιούνται ειδικά ιατρικά εργαλεία που ονομάζονται κοπτορράπτες.

Πριν το χειρουργείο το άτομο που πάσχει από νοσογόνο παχυσαρκία και πρόκειται να υποβληθεί σε επέμβαση υποβάλλεται σε ενδελεχή και εξονυχιστικό έλεγχο για να διορθωθούν όλα τα πιθανά προβλήματα προ του χειρουργείου και να οδηγηθεί με ασφάλεια στην ημέρα της επέμβασης. Ο έλεγχος περιλαμβάνει γαστροσκόπηση με βιοψίες, καρδιολογικό έλεγχο με καρδιογράφημα και υπέρηχο καρδιάς, πνευμονολογικό έλεγχο με σπιρομέτρηση και ακτινογραφία θώρακος, εξετάσεις αίματος για ρύθμιση σακχαρώδους διαβήτη και άλλων προβλημάτων, triplex κάτω άκρων για πρόληψη κινδύνου πνευμονικής εμβολής και εκτίμηση από ειδικό αναισθησιολόγο.

Αμέσως μετά το χειρουργείο ο ασθενής επιστρέφει στον θάλαμό του και μόλις νιώσει έτοιμος μπορεί να σηκωθεί -με επίβλεψη του νοσηλευτικού προσωπικού- να περπατήσει. Μετά από μερικές ώρες (3-4) ξεκινάει και η σίτιση με υγρά (νερό, τσάι, χαμομήλι, χυμούς, γάλα, ζωμούς και ζελέ), η οποία διαρκεί 1 εβδομάδα. Ο ασθενής στο διάστημα αυτής της εβδομάδας «εκπαιδεύεται» να καταναλώνει μικρές κουταλιές (μεγέθους κουταλάκι του γλυκού) και αργά (μία κουταλιά ανά ένα λεπτό). Την 2^η και 3^η εβδομάδα από το χειρουργείο ο ασθενής μπορεί να καταναλώσει οτιδήποτε είναι σε αλεσμένη μορφή σε μικρές κουταλιές και αργά.

Εφόσον η δουλειά του ασθενούς δεν περιλαμβάνει βαριά σωματική δραστηριότητα, μπορεί να επιστρέψει το συντομότερο αρκεί να τηρούνται δυο προϋποθέσεις:

• Να μπορεί να πίνει διαρκώς τα υγρά του ή να τρώει τα αλεσμένα του και
• Να μπορεί να αποχωρήσει εφόσον νιώσει κόπωση

Οι σωματικές δραστηριότητες μπορεί να γίνουν πιο έντονες μετά το πρώτο 10 ήμερο (πχ. ψώνια σούπερ μάρκετ, περπάτημα, γενική καθαριότητα). Η άθληση μπορεί να ξεκινήσει μετά το πρώτο 20 ήμερο και με σταδιακά βήματα.

Το κάπνισμα απαγορεύεται για τις πρώτες 15 ημέρες. Στη συνέχεια καλό είναι να παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Ο καφές επιτρέπεται μετά την 1^η εβδομάδα.

Ο ασθενής θα πρέπει να ακολουθεί τις εξής οδηγίες:

1. Μικρά και συχνά γεύματα (θα πρέπει να τρώει κάτι ανά 2-3 ώρες, πχ μια χούφτα ξηρούς καρπούς, μισή μπανάνα, 3 κράκερς)
2. Τουλάχιστον 2L νερό/ υγρά ημερησίως
3. Περιορισμός στο κάπνισμα
4. Περιορισμός στα γλυκά (1-2 γλυκά την εβδομάδα, όχι ζάχαρη στον καφέ, όχι «κρυφή» ζάχαρη)
5. Περιορισμός στο αλκοόλ (1-2 φορές την εβδομάδα)
6. Περιορισμός στο ανθρακικό και τα αναψυκτικά (0-1 φορές την εβδομάδα)
7. Καθημερινή άσκηση (20’ έντονο περπάτημα τουλάχιστον)
8. Καθημερινή αντικατάσταση ενός γεύματος με πρωτεϊνούχο συμπλήρωμα για 3-6 μήνες
9. Λήψη γαστροπροστασίας (PPI) για τουλάχιστον 3 μήνες
10. Αντιπηκτικές ενέσεις για 1 μήνα
11. Συχνά ραντεβού με αιματολογικές εξετάσεις για το πρώτο διάστημα (ο χειρουργός θα καθορίσει το πλάνο παρακολούθησης)

ΟΧΙ. Το χειρουργείο είναι το μέσο για να καταφέρει το παχύσαρκο άτομο να φτάσει σε υγιή επίπεδα βάρους και να σώσει τη ζωή του. Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις στο δύσκολο πρόβλημα της παχυσαρκίας. Υπάρχουν λύσεις που «υπόσχονται» να οδηγήσουν πιο κοντά στον στόχο από όλες τις απόψεις.

Στο βαριατρικό χειρουργείο ο χειρουργός κάνει την μισή δουλειά. Δεν αγγίζει τον ασθενή με κάποιο μαγικό ραβδάκι και ως δια μαγείας όλα τα προβλήματα εξαφανίζονται. Η άλλη μισή δουλειά γίνεται από τον ίδιο τον ασθενή που ακολουθεί τις οδηγίες και τα μετεγχειρητικά ραντεβού.